Op het forum wordt druk gediscussieerd over zonnefilters en hoe je die nu het best gebruikt. Iedereen weet dat anti-zonnebrandcrèmes dienen om je te beschermen tegen UVA en UVB, maar zo simpel als ‘s morgens even een crèmetje op doen is het nog niet. Wie zich wat meer verdiept in anti-zonnebrandproducten en UV-filters, komt ongetwijfeld allerlei ingewikkeldere termen tegen. Daarom vandaag een informatief artikel over de term ‘foto-stabiel’.
Allereerst de letterlijke betekenis van het woord fotostabiel: ‘foto’ betekent licht, dus fotostabiel heeft te maken met de stabiliteit van zonnefilters onder invloed van (zon)licht. Helaas zijn niet alle soorten UV-filters stabiel, juist de filters die beschermen tegen UVA (de straling die met name huidveroudering en huidkanker veroorzaakt) zijn erg lichtgevoelig. Maar veel onstabiele filters kunnen wel stabiel worden gemaakt. Om dit goed te kunnen uitleggen, eerst nog even een stukje over de werking van chemische versus minerale filters.
Inhoud
De werking van chemische filters
Het grootste verschil tussen minerale (ook wel fysische filters genoemd) en chemische filters (ook wel organische filters genoemd) zit hem in de werking: de minerale filters werken op de huid en weerkaatsen UV-stralen terwijl chemische filters in de huid hun werk doen om UV-stralen onschadelijk te maken.
Terwijl een mineraal filter fysiek beschermt ( het vormt als het ware een weerkaatsend schild en liggen óp de huid, waar ze de schadelijke UV-stralen weerkaatsen), functioneert een chemisch filter op biologisch niveau. In plaats van op de huid te blijven liggen trekken chemische filters in de huid. Daar absorberen ze de schadelijke stralen, als een soort mini-sponsjes die de UV-straling vangen en uitschakelen.
Meer over chemische versus minerale filters lees je hier.
Chemische filters kunnen uitgewerkt raken
Waar de UV-weerkaatsende minerale deeltjes hun werk blijven doen, kunnen chemische filters hun werking verliezen. Ik omschreef de werking als vergelijkbaar met absorberen. Denk aan een katoenen t-shit: katoen werkt perfect om zweet op te nemen, vandaar dat katoen bij warm weer lekkerder zit dan bijvoorbeeld een polyester top. Toch is katoen voor sporters niet fijn, want op een gegeven moment is het katoen ‘verzadigd’ en kan er geen vocht (zweet) meer bij. Een katoenen shirt dat eenmaal nat is neemt geen extra vocht meer op.
Zo kun je ook de werking van onstabiele chemische filters zien: een onstabiel filter kan een bepaalde hoeveelheid straling onschadelijk maken, maar op is op. Nu gaat dat niet zo abrupt dat je van het ene op het andere moment niet meer beschermd bent, maar de werking van het filter neemt wel af. In de praktijk betekent dat dat je op een zonnige dag misschien maar één of twee uurtjes goed beschermd bent, want onder invloed van (zon)licht neemt de kracht van het onstabiele zonnefilter af. Overigens gebeurt dat niet alleen op je huid, maar soms ook al in zekere mate in de fles, wanneer je die in de directe zon laat liggen.
Het stabiele filter Mexoryl vind je o.a. in de producten van La Roche Posay.
Chemische filters stabiel maken?
Niet alle chemische filters zijn onstabiel, zo staan de chemische filters Mexoryl en Tinosorb bekend als fotostabiel. Maar ook filters die van nature niet fotostabiel zijn, kunnen vaak gestabiliseerd worden door er een extra ingrediënt aan toe te voegen.
Over avobenzone (Butyl Methoxydibenzoylmethane) is een discussie geweest. Sommigen beweerden dat avobenzone wél fotostabiel is, anderen beweerden het tegendeel. Zo zou de werking van avobenzone al na 1 uur zonlicht met éénderde zijn afgenomen! (bron PDF). Ik heb mij hier enkele jaren geleden behoorlijk in verdiept, heb discussies op scheikunde fora gevolgd en heb wat onderzoekrapporten kunnen terugvinden. (Nerdy me!) Mijn eigen conclusie uit mijn research was dat avobenzone alleen inderdaad niet fotostabiel is. Gelukkig blijken veel merken het daar tegenwoordig mee eens te zijn, want meestal kom je avobenzone tegen in combinatie met octocrylene. Deze stof (of één van de andere bekende stabilizers) maakt de avobenzone wél tot een stabiele bescherming!
Fotostabiele chemische filters houden hun UV-beschermende werking overigens niet eeuwig – in mindere mate neemt de werking nog steeds een beetje af onder invloed van zonlicht – maar zij zijn stabiel genoeg om je een betrouwbare bescherming te bieden gedurende meerdere uren.
Na een paar uur opnieuw insmeren?
Moet je na enkele uren dan toch opnieuw smeren, zelfs bij minerale en fotostabiele chemische filters? Dat is wel aan te raden! Niet omdat je zonnebrandcrème na een paar uurtjes al uitgewerkt raakt, maar wel omdat jij vast niet de hele tijd netjes stil op één plek zit. Door te bewegen, zweten en zwemmen veeg je beetje bij beetje je zonbescherming van je huid af. Ook kleding schuurt steeds een beetje crème af. Als je daarbij optelt dat veel mensen de aanbevolen hoeveelheid zonnebrandcrème (waarop de factor is gebaseerd) sowieso al niet halen, is regelmatig opnieuw smeren wel zo verstandig!
